واحد اطلاعات اكونوميست پيش‌بيني كرد/ 10 ريسك بزرگ اقتصاد جهاني

واحد اطلاعات اكونوميست پيش‌بيني كرد/ 10 ريسك بزرگ اقتصاد جهاني

مترجم: امير شاملوييMarch 15, 2018

به هنگام اندازه‌گيري ريسك اقتصاد جهاني جاي شگفتي اندكي وجود دارد كه چالش‌هاي بالقوه زيادي را كه از سوي بزرگترين اقتصادهاي جهان پديدار مي‌شوند، ببينيم. واحد اطلاعات اكونوميست، تعدادي از ريسك‌هايي را كه ريشه در كشورهاي ايالات متحده، چين و اتحاديه اروپا دارند، بررسي كرده است. اين ريسك‌ها محدود به جغرافياي كشورهاي خود نيستند و مي‌توانند بدل به تهديداتي شوند كه بخش‌هاي بزرگي از جهان را به نحوي كه خواهيم گفت، تحت تاثير قرار دهند. علاوه بر اين خطراتي وجود دارند كه از مناطق كوچك‌تر ناشي مي‌شوند يا ماهيتا جهاني هستند. در ادامه به اين موارد اشاره مي‌شود.

در اين گزارش شانس وقوع بيش از 40 درصد يك سناريو در دو سال آينده «بسيار زياد» شمرده شده، احتمال وقوع بين 31 تا 40 درصد «زياد» اعلام شده، احتمال بين 21 تا 30 درصد «متوسط» به حساب آمده، شانس وقوع 11 تا 20 درصدي «كم» محسوب شده و در نهايت احتمال وقوع بين 0 تا 10 درصد، «بسيار كم» برآورد شده است.

همچنين اگر اين اتفاقات منجر به تغيير 2 درصدي يا بيشتر (افزايش براي رويدادهاي مثبت و كاهش براي رويدادهاي منفي) در توليد ناخالص داخلي سالانه جهان نسبت به مقدارهاي پيش‌بيني شده براي آن شود، «بسيار زياد اثرگذار» قلمداد شده، اگر بين 1 تا 9/1 درصد آن را تغيير دهد، «بسيار اثرگذار» عنوان شده، اگر بين 5/0 تا 9/0 درصد تغيير ايجاد كند، «متوسط» ناميده شده، اگر بين 2/0 تا 5/0 درصد تغيير ايجاد كند «كم‌اثر» عنوان شده و در نهايت اگر بين 0 تا 1/0 آن را تغيير دهد، «بسيار كم‌اثر» ناميده مي‌شود.

افت بلندمدت در بازارهاي عمده سهام و بي‌ثباتي اقتصاد جهاني

شدت= 15؛ احتمال متوسط، بسيار زياد اثرگذار

بازارهاي سهام جهاني پس از يك دوره طولاني رونق در اوايل ماه فوريه دچار نوسانات مهمي شده‌اند و دغدغه‌هايي پيرامون آغاز يك ركود قدرتمندتر را افزايش داده‌اند.

افزايش نوسانات به هنگام تضعيف بازارها

(شاخص نوسانات VIX)

 نتيجه: اقتصاد جهاني به سمت مرحله جديدي حركت مي‌كند كه در آن بانك‌هاي مركزي بيشتر و بيشتري شروع به كاهش يا معكوس كردن وضعيت‌هاي سياست پولي سهل‌گيرانه خود در پاسخ به رشدهاي قدرتمند مي‌كنند كه نااطميناني را به طور قابل توجهي افزايش مي‌دهد.

كاهش تجارت جهان با حركت ايالات متحده به سوي سياست‌هاي حمايت‌گرايانه

شدت= 15؛ احتمال متوسط، بسيار زياد اثرگذار

ما در حال حاضر انتظار رشد قدرتمندتري در تجارت جهاني در فاصله 2019-2018 را داريم كه ناشي از رشد صادرات بازارهاي نوظهور و رشد اقتصادي قدرتمند چين است. به هر حال، اين ريسك وجود دارد كه دولت ايالات متحده آمريكا به سرپرستي دونالد ترامپ، الفاظ حمايت‌گرايانه‌اش را بيشتر به كار گيرد كه اين كار به شدت به كانال‌هاي تجارت جهاني آسيب مي‌زند.

تجارت در خطر (درصد افزايش سال به سال تجارت كالاها و خدمات جهاني در سناريوي محوري واحد اطلاعات اكونوميست)

نتيجه: هر گونه افزايش سياست‌هاي حمايت‌گرايانه قطعا نتيجه‌هايي فراتر از آمريكاي شمالي و چين خواهد داشت. قيمت‌ها و در دسترس بودن محصولات آمريكايي و چيني در زنجيره‌هاي تامين شركت‌هايي از كشورهاي ديگر به شدت تحت تاثير اين اتفاق قرار مي‌گيرد. در نتيجه، رشد جهاني به طور قابل توجهي با كمتر شدن سرمايه‌گذاري و مخارج مصرفي كاهش خواهد يافت.

ناآرامي‌هاي منطقه‌اي در درياي جنوب چين و گسترش خصومت‌ها

شدت=12؛ احتمال متوسط، بسيار اثرگذار

كنگره ملي حزب كمونيست چين در اكتبر 2017 هدفش را براي آينده اعلام كرد. كنگره چين مي‌خواهد چين تا سال 2050 به «قدرت پيشتاز جهان» تبديل شده و نيروي نظامي «تراز اولي» داشته باشد. يك نتيجه واضح آن اين است كه اين كشور تمايل بيشتري به فعال بودن در موضوعات بين‌المللي دارد، آن هم در زماني كه هژموني جهاني ايالات متحده در حال كاهش است.

مجمع‌الجزاير مورد مناقشه در درياي جنوبي چين

نتيجه: اگر درگيري‌هاي نظامي در اين منطقه رخ دهند، پيامدهاي اقتصادي چشمگير خواهند بود. رشد اقتصادي دچار مشكل مي‌شود و شبكه‌هاي عرضه منطقه‌اي و خطوط دريايي مهم ممكن است دچار اختلال شوند.

در اين ميان تمام اين تغييرات و سناريوها ريسك‌هايي براي ركود نيستند. شانس اين كه اين موارد بهتر از آنچه انتظار مي‌رود، عمل كنند كم نيست.

افزايش رشد جهان به بيش از 4 درصد

شدت=12؛ احتمال متوسط، اثرگذاري زياد

قدرتمند شدن رشد در برخي بازارهاي بزرگ به معني آن است كه مي‌تواند رونق گسترده‌اي براي رشد جهاني وجود داشته باشد.

نتيجه: شتاب گرفتن زياد رشد، نه تنها فرصتي براي كشورهاي كم‌رشد ديگر فراهم مي‌كند بلكه مي‌تواند به برقراري مجدد تعادل در چين كمك كند. بهبود تقاضاي جهاني حمايت بيشتري براي قيمت‌ كالاها ايجاد مي‌كنند و به كمك صادركنندگان كالاها در آمريكاي لاتين، خاورميانه و آفريقاي جنوب صحرا مي‌آيند.

اختلال فعاليت‌هاي دولتي و شركتي در نتيجه يك حمله سايبري بزرگ

شدت=12؛ احتمال متوسط، اثرگذاري زياد

اين ريسك وجود دارد كه تكرار و شدت حملات سايبري تا حدي افزايش پيدا كند كه شبكه‌هاي دولتي و شركتي ممكن است دچار دردسر شده يا در دوره گسترده‌اي مورد دستكاري قرار گيرند.

نتيجه: فعاليت‌هاي دولتي به شدت نسبت به يك حمله يا آسيب زيرساخت فيزيكي آسيب‌پذير هستند و اثر آن بر رشد اقتصادي حتي شديدتر خواهد بود. از طرف ديگر، حملات اخير نشان داده‌اند كه در بسياري از موارد اين تاثيرات مي‌توانند با روش‌هاي امنيت سايبرب مناسب خنثي شوند. به هر صورت، اگر اين حملات نشان دهنده يك بستر آزمايشي باشند، بدتر از آن هم شايد اتفاق بيفتد.

دچار شدن چين به ركود اقتصادي طولاني‌مدت و بدون نظمي

شدت=10؛ احتمال كم، بسيار زياد اثرگذار

انتظلر مي‌رود چين سال جاري را نيز با رشد اقتصادي قدرتمند بگذراند، اما پرسش‌ها در مورد اين كه چقدر مي‌تواند اثرات ضداهرمي را بدون ايجاد مشكلات در بخش مالي گسترده به تعويق بيندازد، باقي خواهد ماند.

رام كردن بار بدهي فزاينده دشوار خواهد بود (بدهي داخلي؛ درصد از توليد ناخالص داخلي)

نتيجه: اگر دولت چين قادر به جلوگيري از يك گرداب بي‌نظم ركود اقتصادي نباشد، منجر به قيمت‌هاي كالايي بسيار پايين‌تري در جهان، به ويژه در فلزات خواهد شد. اين موضوع به نوبه خود، بر اقتصادهاي آمريكاي لاتين، خاورميانه و آفريقاي جنوب صحرا اثر مي‌گذارد كه پيشتر از افزايش قيمت‌هاي كالاهاي ناشي از فعاليت‌هاي چين سود مي‌بردند. علاوه بر اين، با توجه به افزايش وابستگي توليدكنندگان و خرده‌فروشان غربي به تقاضاي چين و ساير بازارهاي نوظهور، كاهش بي‌نظم در رشد چين اثر شديد جهاني را به دنبال خواهد داشت.

رويارويي نظامي بزرگ در شبه جزيره كره

شدت=10؛ احتمال كم، اثرگذاري بسيار زياد

تنش‌ها بين ايالات متحده و كره‌شمالي از زمان پايان جنگ كره در سال 1953 يك موضوع ژئوپولتيك هميشگي بوده است. به هر صورت، وضعيت شبه جزيره كره در حال حاضر با توجه به پيشرفت شديد رژيم كره‌شمالي در توسعه موشك‌هاي دوربرد كه مي‌تواند خاك آمريكا را تهديد كند و همچنين پيشرفت‌هاي فناوري هسته‌اي اين كشور، بسيار جدي‌تر به نظر مي‌رسد.

نتيجه: موقعيت ايالات متحده بسيار سيال است؛ از تهاجم گرفته تا ايجاد محدوديت در ميان‌مدت ممكن است، اما پيش از آن، ريسك حمله‌اي از ايالات متحده با هدف آسيب زدن به قابليت‌هاي نظامي كره‌شمالي در حال رشد است.

جنگ‌هاي نيابتي در خاورميانه و اختلال در بازارهاي انرژي جهان

شدت=10؛ احتمال كم، اثرگذاري بسيار زياد

رقابت بين عربستان سعودي و ايران معضلي در طول چند دهه بوده است. به هر حال، در حال حاضر اين موضوع شدت گرفته و ريسك كم اما مهمي در مورد وقوع درگيري بين اين دو كشور در سال‌هاي آينده با قطبي‌تر شدن منطقه گسترده‌تر بين دو طرف، وجود دارد.

نتيجه: در بدترين سناريو، اين جنگ‌هاي نيابتي مي‌تواند منجر به درگيري گسترده‌تر در منطقه خليج فارس شود و به طور بالقوه عربستان‌سعودي و ايران را عليه يكديگر قرار داده، تنگه هرمز را ببندد و بازارهاي انرژي جهاني را محتل كند. در دوره‌اي كه هم‌اكنون انتظار كاهش قيمت جهاني نفت را داريم، هر اختلالي در عرضه آن از خليج فارس به سرعت تبديل به افزايش قيمت‌ها شده و در نتيجه به چشم‌انداز رشد اقتصاد جهاني به شدت آسيب مي‌زند.

كاهش شديد قيمت نفت پس از شكست توافق اوپك براي كاهش تقاضا

شدت=9؛ احتمال متوسط، اثرگذاري متوسط

توليدكنندگان اوپك و روسيه در انتهاي نوامبر 2017 نيز با تداوم كاهش توليدشان در سال 2018 موافقت كردند. پس از آن، انتظار مي‌رود نظام سهميه‌بندي به تدريج از بين برود. به هر حال، اين ريسك وجود دارد كه توافق اوپك شكست بخورد.

قيمت نفت (دلار به ازاي هر بشكه)

نتيجه: قيمت نفت كه پس از كاهش در سال‌هاي 2016-2014 بهبود يافته است، قيمت نفت به شدت در نتيجه افزايش ناگهاني و زياد در توليد نفت خام آسيب خواهد ديد و برخي از كشورها با تهديدات جديدي در مورد تكانه‌هاي تراز پرداخت‌ها روبرو خواهند شد. كشورهاي در حال توسعه، نيجريه و آنگولا، با مشكلات بدهي جدي روبرو خواهند شد و احتمالا دچار مشكلات سياسي و ناپايداري اجتماعي نيز خواهند شد.

خروج چندين كشور از حوزه يورو

شدت=5؛ احتمال بسيار كم، اثرگذاري بسيار زياد

واحد اطلاعات اكونوميست فكر مي‌كند به احتمال زياد يونان در ميان‌مدت از حوزه يورو خارج نشود. انتظار نمي‌رود ساير كشورها نيز چنين كاري كنند، اما اگر اين كار را بكنند، به شدت هم به اقتصاد اروپا و هم به اقتصاد جهان آسيب مي‌زنند.

نتيجه: اگر كشورهاي بيشتري حوزه يورو را ترك كنند، اقتصاد جهاني بي‌ثبات خواهد شد. كشورهايي كه اين حوزه را ترك مي‌كنند، دچار كاهش ارزش پولي شديد خواهند شد و قادر نخواهند بود تا بدهي‌هاي يورويي خدمات را پرداخت كنند. به نوبه خود، بانك‌ها نيز از زيان‌هاي شديد در پورتفوليوهاي اوراق قرضه كشورها متاثر شده و اقتصاد جهاني نيز مي‌تواند وارد ركود شود.